آیا سقوطی شدیدتر از سال ۲۰۰۰ در راه است؟ نیو باکس: شباهت های خیره کننده میان رشد انفجاری هوش مصنوعی با حباب دات-کام در سال 2000 این پرسش را مطرح کرده که آیا تاریخ درحال تکرار شدن است و ما صرفاً با حباب هوش مصنوعی طرف هستیم؟ تینا مزدکی_اواسط دهه ۱۹۹۰ رشد بی سابقه ای در فناوری اطلاعات و ارتباطات در سرتاسر جهان به وجود آمد. در صورتیکه تورم و بیکاری درحال کاهش بودند و رشد اقتصادی و بهره وری به صورت قابل توجهی افزایش پیدا کرده بود، نسبت به شرکت ها نوپای اینترنتی مشهور به «دات-کام»، موجی از هیجان و خوشبینی به وجود آمد. در آن زمان سرمایه گذاران بر این باور بودند که این شرکت ها آینده اقتصاد جهان هستند و همین سبب شد که ثروت هنگفتی را وارد این حوزه کنند. ۱۹۹۸ به بعد، با تشویق مفسرین مالی، سرمایه گذاران با حرص و ولع سهام فرابورس را به این امید می خریدند که آنها را با قیمت های بالاتری بفروشند. این سرمایه گذاری ها خیلی هیجانی بودند و اغلب هیچ توجهی به مدل کسب وکار یا سودآوری واقعی این شرکت ها نداشتند، ازاین رو ارزش سهام ها نه بر مبنای ارزش واقعی، بلکه بر پایه حدس و گمان و تب وتاب بازار به صورت سرسام آوری بالا می رفت؛ همه این ها در حالی بود که شرکتهای دات-کام به مفهوم واقعی کلمه هیچ درآمد یا سودی تولید نمی کردند. ارزش سهام معامله شده در یکی از بزرگترین بورس های الکترونیکی جهان و آمریکا یعنی نزدک (Nasdaq) در سال ۱۹۹۰، ۱۱٪ از ارزش سهام معامله شده در بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) بود؛ در دسامبر ۱۹۹۹، ارزش این بازار به ۸۰٪ از سهام معامله شده در NYSE رسید و در سال ۱۹۹۹، به تنهایی ۸۶٪ افزوده شد تا جایی که در ۱۰ مارس ۲۰۰۰ به اوج خود یعنی ۵، ۰۴۸ واحد رسید. در صورتیکه مواردی از این قبیل سبب شده بود انتظارات سرمایه گذاران از این اقتصاد جدید برآورده شود؛ واضح بود که یک حباب مالی درحال شکل گرفتن است. حبابی که با طولانی ترین دوره توسعه اقتصادی در ایالات متحده بعد از جنگ جهانی دوم همزمان شده بود. در واقع «نت اسکیپ» نخستین مرورگر وب مدرن بود که جرقه اصلی حباب دات کام را زد و سبب سرازیر شدن سرمایه های عظیم به سوی شرکتهای اینترنتی شد؛ این محصول برای نخستین بار استفاده از اینترنت را برای عموم مردم آسان و جذاب کرده بود. اما ورق برگشت و «حباب بزرگ دات-کام» در سال ۲۰۰۰ منفجر شد. با از میان رفتن اعتماد سرمایه گذاران، فروش گسترده سهام شروع شد و ارزش شرکتهای فناوری بشدت سقوط کرد. بنابراین، خیلی از استارت آپ های دات-کام که هیچ درآمدی نداشتند، ورشکست شده و به سرعت از بین رفتند. این سقوط بازار نه فقط سبب از دست رفتن سرمایه های هنگفت شد، بلکه به یک رکود اقتصادی در سال ۲۰۰۱ منجر گردید و سال ها طول کشید تا بازار فناوری باردیگر به اوج خود بازگردد. آیا تاریخ تکرار می شود؟ اگر اهل وب گردی و علاقمند به حوزه فناوری و هوش مصنوعی باشید، احیانا منحنی هایی را دیده اید که هوش مصنوعی و حباب دات-کام را با یکدیگر مقایسه می کنند. منحنی زیر یکی از آن هایی است که اینروزها دست به دست می شود و درصد تغییرات شاخص ترکیبی نزدک (Nasdaq) در ۵ سال بعد از انتشار «نت اسکیپ» و ۵ سال بعد از انتشار «چت جی پی تی» را مقایسه می کند. این شاخص بر مبنای «ارزش بازار» وزن دهی می شود، اما حتی با نگاهی غیر تخصصی به منحنی، متوجه شباهت مسیر این دو می شویم.این منحنی تغییرات شاخص نزدک طی ۷۰۳ روز بعد از عرضه اولیه مرورگر «نت اسکیپ» در دوران دات-کام را با تغییرات شاخص نزدک طی ۷۰۳ روز پس عرضه «چت جی پی تی» در دوران هوش مصنوعی مقایسه کرده است. خط آبی نشان دهنده جهش ۱۳۲.۴۹ درصدی نت اسکیپ است که ناشی از پذیرش اینترنت و تب عرضه اولیه عمومی شرکتهای دات-کام بود و خط قرمز نشان دهنده جهش ۱۰۵.۶ درصدی چت جی پی تی است که از هیجان ایجاد شده برای هوش مصنوعی نشات گرفته است. همانطور که دیده می شود، مراحل رشد، تثبیت و شتاب دو خط، شباهت خیلی زیادی به یکدیگر دارند. در صورتیکه شباهت جالبی در الگوی هر دو خط دیده می شود، باید بشدت رشد در دوران دات-کام که ۱۲۰% بود و شدت دوران هوش مصنوعی که حدود ۸۰% است نیز دقت نماییم. همانطور که گفته شد حباب دات -کام بعد از این دوره اولیه، برای چندین سال به رشد عجیب وغریب خود ادامه داد و سر انجام در سال ۲۰۰۰ ترکید؛ این منحنی آماری نشان میدهد که واکنش بازار سهام به انقلاب هوش مصنوعی به طرز شگفت انگیزی درحال تکرار الگوی واکنش بازار به انقلاب اینترنت در دهه ۱۹۹۰ است. نمودار بعدی شباهت سرمایه گذاری های زیرساختی در هر دوره را نشان میدهد. نموداری که هزینه های سرمایه ای (CapEx) را بعنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی (GDP) در دو دوره زمانی مقایسه می کند و نوارهای آبی نشان دهنده هزینه های شرکتهای مخابراتی در دوران حباب دات کام (۱۹۹۶ تا ۲۰۰۳) است. این هزینه ها عمدتا صرف ساخت زیرساخت های اینترنت مانند کابل های فیبر نوری می شد. نوارهای بنفش نیز هزینه های هایپراسکیلرها (غول های ابری مانند آمازون، گوگل، متا و مایکروسافت) در دوران هوش مصنوعی (۲۰۲۱ تا ۲۰۲۸) را نشان میدهد. این هزینه ها نیز عمدتا صرف ساخت مراکز داده و خرید پردازنده های گرافیکی (GPU) برای هوش مصنوعی می شود.منحنی دوران نت اسکیپ در اواخر دهه ۱۹۹۰ به شکل پارابولیک درآمد و جهشی خیلی هیجانی داشت و با انفجار حباب دات-کام در سال ۲۰۰۰، شرکت هایی که به آسانی ایجاد شده و مشابه آن با سرعت چشم گیری رشد کرده بودند، خیلی زود نابود شدند. رشد دوران چت جی پی تی سنجیده تر و پایدارتر به نظر می آید، آن چه باید مورد توجه قرار بگیرد این است که هوش مصنوعی امروز با اینترنت آن روزها متفاوت می باشد، برای اینکه توسط شرکتهای معتبر و سودآوری مانند انویدیا، مایکروسافت و آلفابت قدرت گرفته است، نه استارت آپ های به ثبات نرسیده و تازه وارد؛ فارغ از نوسانات کوتاه مدت چنین پایه های قدرتمندی امکان دارد روند رشد هوش مصنوعی را بادوام تر کند. غول های فناوری کجای راه ایستاده اند؟ مدتی قبل سم آلتمن مدیرعامل OpenAI شرکت سازنده chatGPT ضمن اشاره به حباب دات-کام اظهار داشته بود: «عده ای مقرر است پول خیلی زیادی را در عرصه هوش مصنوعی از دست بدهند.» علاوه بر او، مارک زاکربرگ هم گفته بود حاضر است فقط به جهت اینکه از هوش مصنوعی عقب نماند، میلیاردها دلار خرج «حباب هوش مصنوعی» کند. تورستن اسلوک، اقتصاددان ارشد شرکت سرمایه گذاری Apollo Global Management نیز بر این باور است که ارزش گذاری شرکتهای فعال در عرصه ی هوش مصنوعی بشکلی نگران کننده از دوران اوج شرکتهای دات کام نیز فراتر رفته است و امکان دارد سقوطی حتی شدیدتر از آن چه در اوایل دهه ی ۲۰۰۰ رخ داد، در راه باشد چونکه تنها تفاوت شرکتهای هوش مصنوعی با شرکتهای دات کام، ارزش گذاری بیشتر است. اما اشخاصی همچون برت تیلور، رئیس هیات مدیره OpenAI و مدیرعامل استارتاپ هوش مصنوعی Sierra هم هستند که می گویند ما هم اکنون در یک «حباب هوش مصنوعی» قرار داریم اما این مورد جای نگرانی ندارد. تیلور می گوید: « هم این که هوش مصنوعی اقتصاد را متحول خواهد نمود و ارزش اقتصادی عظیمی خلق می کند، و هم این که ما در یک حباب هستیم و خیلی ها پول زیادی را از دست خواهند داد، هر دو واقعیت می توانند هم زمان درست باشند، و در تاریخ نمونه های زیادی برای این اتفاق وجود دارد.» چرخه هایپ: نگاهی خوش بینانه «چرخه هایپ» (Hype Cycle) مدلی است که مسیر تکامل یک تکنولوژی جدید را از زمان معرفی تا بلوغ غائی توضیح می دهد. بر طبق این مدل، هر فناوری ابتدا با هیجان و انتظارات خیلی خوش بینانه «قله انتظارات متورم» را طی می کند، سپس با مشخص شدن محدودیت های عملی و چالش ها به «دره سرخوردگی» سقوط می کند و بالاخره، بعد از عبور از این مراحل، به «سطح بهره وری» می رسد و کاربردهای واقعی و پایدار آن در بازار تثبیت می شود. این چرخه به کسب وکارها کمک می نماید تا هیجانات زودگذر را از روندهای واقعی تشخیص داده و برای سرمایه گذاری درست برنامه ریزی کنند. احسان عزیزی: شرکتهای مادر مانند مایکروسافت، گوگل، OpenAI و آنتروپیک، خود بنیان گذاران و فاندر این بازار هستند و فقط بدنبال سودآوری نیستند، بلکه هدف اصلی شان از دست ندادن بازار است. با عنایت به چرخه هایپ، احیانا هوش مصنوعی مولد (GenAI) که زمانی در اوج بود، حالا وارد «دره سرخوردگی» شده است، برای اینکه شرکت ها محدودیت های آنرا شناختند و در کوشش برای اثبات آن و جذب سرمایه هستند. در مقابل، فناوری هایی مانند «ایجنت های هوش مصنوعی» و «داده های آماده برای هوش مصنوعی» در «قله انتظارات و در اوج هیجانات» قرار دارند. با این حال، مفاهیم جدیدتری مانند «مهندسی نرم افزار بومی-هوش مصنوعی» تازه در شروع مسیر خود هستند. حالا تنها فناوری های زیربنایی تر مانند «مهندسی هوش مصنوعی» درحال حرکت به سوی بلوغ و بهره وری پایدار می باشند و به مراحل تکمیلی این چرخه رسیده اند. نشانه هایی از حباب هوش مصنوعی پدیدار شده است در گفتگویی که در این زمینه با احسان عزیزی، هم بنیان گذار Aval Ai داشتیم، او در جواب این پرسش که آیا رشد فعلی بازار هوش مصنوعی، یک رشد طبیعی است یا این احتمال وجود دارد که در سال های آتی با انفجار یک حباب مواجه شویم، این گونه توضیح داد: « در این مورد گمانه زنی های بسیاری وجود دارد. واقعیت این است که تا وقتی که چنین اتفاقی رخ ندهد، هیچ کس نمی تواند با قطعیت اظهار نظر کند. اما به نظر من، نشانه هایی در این خصوص وجود دارد. دلیل این امر آنست که طی دو سال و نیم گذشته، بعد از آنکه مدل GPT ۳.۵ عرضه شد، این موج با شدت بیشتری شکل گرفت و شرکت ها و استارت آپ هایی که تأسیس شدند، اولویت اصلی خودرا بر مصرف هرچه بیشتر سرمایه ای که جذب کرده بودند، قرار دادند. علت این مورد نیز هزینه های بالای زیرساختی و سخت افزاری است که مدلهای هوش مصنوعی به آن نیاز دارند؛ به همین جهت، سرمایه گذاری های عظیمی صورت گرفت. او اضافه کرد: «نکته بعدی که هم راستا و موازی با این مسئله قرار دارد، مبحث تغییرات سریع و گسترده در این حوزه می باشد. بعنوان مثال، در تحولات و انقلاب های فناوری دهه های گذشته، شاید برای هر تغییری به یک دهه زمان نیاز بود، اما حالا واقعیت این است که در طول یک سال، تغییرات گوناگون و بنیادینی به وقوع می پیوندد. این حجم از تغییرات سبب می شود که خیلی از اقدامات و هزینه های صورت گرفته، بلااستفاده باقی بمانند. به همین دلیل، این احتمالِ حباب وجود دارد. اما این که ابعاد آن به اندازه حباب دات-کام در سال ۲۰۰۰ باشد یا خیر، جای بحث دارد. با این وجود، به عقیده من نشانه های آن پدیدار شده است. دلیل آن نیز اول تغییرات سریعی است که در این زمینه وجود دارد و دوم، سرمایه هنگفتی است که استارت آپ های این عرصه به آن نیازمندند. این دو عامل در کنار یکدیگر، این فرضیه را تقویت می کنند.» او همچینین در جواب این پرسش که با توجه به این که در دوران حباب دات-کام، اینترنت فناوری نوپایی بود و شرکتهای فعال در آن حوزه، اغلب بدون ریشه و بنیان مستحکمی بودند اما امروزه، غول های فناوری مانند مایکروسافت و انویدیا در عرصه هوش مصنوعی سرمایه گزاری نموده اند، آیا این پایه های قدرتمند نمی تواند از ترکیدن حباب احتمالی این حوزه جلوگیری نماید، این گونه توضیح داد: «باید میان سرمایه گذاری ای که توسط شرکتهای بزرگ و اصطلاحاً «مادر» به انجام می رسد و سرمایه گذاری در استارت آپ های رده های دوم، سوم و پایین تر، تمایز قائل شویم. شرکتهای مادر مانند مایکروسافت، گوگل، OpenAI و آنتروپیک، خود بنیان گذاران و فاندر این بازار هستند و برای آنها، هزینه کردن در اولویت های بعدی قرار دارد. علت این است که این شرکت ها فقط بدنبال سودآوری نیستند، بلکه هدف اصلی شان از دست ندادن بازار است. به این علت بود که OpenAI توانست در همان شروع با سرعت و فاصله قابل توجهی، رقبای خودرا پشت سر بگذارد و تمام این شرکت ها، که تعدادشان هم چندان زیاد نیست، تلاش کردند تا خودرا به سطح اول بازار برسانند؛ که به عقیده من، گوگل دراین خصوص نسبتاً موفق تر عمل کرده است. غول های فناوری لطمه نمی بینند بگفته عزیزی برای این شرکت ها، هر میزان هزینه، توجیه پذیر است؛ البته منظور، توجیه اقتصادی نیست، چون که خیلی از آنها هم اکنون زیان ده هستند، چه OpenAI و چه گوگل، هم اکنون متحمل زیان می شوند و هزینه هایشان بیشتر از درآمدهایشان است. اما از آنجا که میتوان گفت آینده دنیا در این زمینه رقم می خورد، برای این شرکت ها حیاتیست که تا جای ممکن هزینه کنند و این موضوع، با آن حبابی که در استارت آپ های جدید درحال تشکیل است، کاملا متفاوت می باشد. حباب هوش مصنوعی، بیشتر ناظر بر استارت آپ های متوسط و کوچک بود که در بین آنها درحال تشکیل است و اگر این حباب منفجر شود، تأثیر خودرا دقیقاً بر همین بخش خواهد گذاشت. شرکتهای بزرگ به طور معمول دراین خصوص مصون هستند. او در جواب این پرسش که برای تمایز قائل شدن میان هیجانات زودگذر و ارزش واقعی شرکتهای فعال در عرصه هوش مصنوعی، چه راهکاری پیش روی افراد و سرمایه گذاران وجود دارد اظهار داشت: « ارزش گذاری همیشه یکی از دشوارترین بخش های کسب وکار بوده است، به ویژه از ابتدای دهه ۲۰۰۰ یا ۲۰۱۰ به بعد که استارت آپ ها شکل گرفتند، این بخش به یکی از سخت ترین حوزه ها تبدیل شد. بخش بزرگی از ارزش گذاری برای این نوع کسب وکارها به شکل معنوی صورت می گیرد. برای شرکتهای مادر، ارزش گذاری نسبتاً ساده تر و ملموس تر است. اما از آنجا که این بازار هنوز به صورت کامل شکل نگرفته و سبک ارزش گذاری جدیدی برای آن تعیین نشده است، نمی توان دقیقاً گفت شاخص ارزیابی این شرکت ها بر چه پایه ای استوار است. با این وجود، به نظر من، هم اکنون میتوان این کار را بر مبنای "جمع آوری و استفاده از دیتا" انجام داد. یعنی یکی از فاکتورهای کلیدی برای ارزش گذاری استارت آپ های هوش مصنوعی، حول محور "دیتا" می چرخد؛ موضوعی که طی سال های آتی در ارزش گذاری شرکت ها اهمیت بیشتری خواهد یافت. از چه جهت به مبحث نگاه می کنیم؟ در آخر عزیزی در این زمینه که میان سناریو حباب هوش مصنوعی و سناریو چرخه هایپ که طبیعت هر فناوری ای است، کدام یک متحمل تر است، اظهار داشت: «به نظر من هر دو مبحث می توانند منطقی باشند و این بستگی به زمینه ای دارد که از آن به مبحث نگاه می نماییم. در مورد بحث حباب؛ حباب ها در بازارهای مالی و کسب وکار زمانی شکل می گیرند که ارزش یک دارایی، بیشتر از کارآمدی و قابلیت واقعی آن باشد. در مورد حباب دات-کام سال ۲۰۰۰ و حباب احتمالی هوش مصنوعی، این پدیده زمانی رخ می دهد که ارزش یک شرکت، خیلی فراتر از کارآمدی و قابلیت و ارزش افزوده ای که ارائه می کند، باشد. این اتفاق در شرایطی رخ می دهد که تغییرات خیلی شدید می باشد. این امر چند دلیل دارد: اول این که بطور قطع افراد و شرکتهای سودجویی وجود دارند که می توانند با ترفندهایی، میلیونها دلار سرمایه جذب کنند و بعد از مدتی ناپدید شوند که تعدادشان هم کم نیست. دلیل دوم، استارت آپ های واقعی هستند که به سبب سرعت خیلی بالای تحولات، مسیر را اشتباه تشخیص می دهند.» او بر این باور است که تشکیل حباب در فناوری هایی که سرعت تغییرات بالایی دارند، تا حدی طبیعی است؛ این روند تا زمانی ادامه پیدا می کند که شرکت ها و افراد با فضا سازگار شوند و ساختار اصلی شکل بگیرد. اما این که این حباب چقدر بزرگ خواهد بود، قابل پیشبینی دقیق نیست. با این وجود، بطور قطع حبابی وجود دارد و این حباب طی پنج سال آینده خودرا نشان خواهد داد که به اصطلاح می ترکد و بازار از هیجانات در ارتباط با هزینه ها و سرمایه گذاری ها تخلیه خواهد شد. بگفته او بعید است که این حباب، حبابی بزرگ تر از حباب سال ۲۰۰۰ باشد. در صورتیکه برخی به سبب بزرگ تر بودن مارکت فعلی آن باور دارند این حباب بزرگ تر خواهد بود، بسیاری به سبب تجربه گذشته و کمک خود هوش مصنوعی، آگاه تر هستند؛ ازاین رو امکان دارد انفجار حباب هوش مصنوعی، بشدت انفجار حباب دات-کام نباشد.به اجمال، ارزش سهام معامله شده در یکی از بزرگترین بورس های الکترونیکی جهان و آمریکا یعنی نزدک (Nasdaq) در سال ۱۹۹۰، ۱۱٪ از ارزش سهام معامله شده در بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) بود؛ در دسامبر ۱۹۹۹، ارزش این بازار به ۸۰٪ از سهام معامله شده در NYSE رسید و در سال ۱۹۹۹، به تنهایی ۸۶٪ اضافه گردید تا جایی که در ۱۰ مارس ۲۰۰۰ به اوج خود یعنی ۵، ۰۴۸ واحد رسید. تورستن اسلوک، اقتصاددان ارشد شرکت سرمایه گذاری Apollo Global Management نیز بر این باور است که ارزش گذاری شرکتهای فعال در زمینه ی هوش مصنوعی بشکلی نگران کننده از دوران اوج شرکتهای دات کام نیز فراتر رفته است و امکان دارد سقوطی حتی شدیدتر از آنچه در اوایل دهه ی ۲۰۰۰ رخ داد، در راه باشد چراکه تنها تفاوت شرکتهای هوش مصنوعی با شرکتهای دات کام، ارزش گذاری بیشتر است. غول های فناوری لطمه نمی بینند بگفته عزیزی برای این شرکت ها، هر میزان هزینه، توجیه پذیر است؛ البته منظور، توجیه اقتصادی نیست، چون که بسیاری از آنها حالا زیان ده هستند، چه OpenAI و چه گوگل، حالا متحمل زیان می شوند و هزینه هایشان بیشتر از درآمدهایشان است. منبع: نیو باكس 1404/07/24 15:42:34 5.0 / 5 5 تگهای خبر: اقتصاد , بازار , تخصص , تكنولوژی این مطلب نیوباکس را پسندیدید؟ (1) (0) تازه ترین مطالب مرتبط چه طور غول های IT با کوپایلت مایکروسافت ۳۶۵ بهره وری را افزایش دادند؟ ناترازی های موجود زاییده فقدان فاکتورهای استاندارد است دولت به صراحت با تغییر نهاد صادرکننده مجوز تاکسی های اینترنتی مخالف است تمدید یک ماهه اجرای بسته حمایتی صنایع نظرات بینندگان در مورد این مطلب نظر شما در مورد این مطلب نام: ایمیل: نظر: سوال: = ۲ بعلاوه ۳